พร้อมเพรียงกัน เป็นผู้มีปัญญารักษาตน จัก
กระทำที่สุดทุกข์ได้.
จบ กัรณฑวสูตรที่ 10

อรรถกถากรัณฑวสูตรที่ 10

มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อญฺเญนาฺญฺญํ ปฏิจรติ ความว่า เอาเหตุหรือคำอื่นมา
กลบเกลื่อนเหตุหรือคำอื่น. บทว่า พหิทฺธา กถํ อปนาเมติ ความว่า
ทำถ้อยคำที่แทรกเข้ามาอย่างอื่นให้ออกนอกทาง. บทว่า อปเนยฺโย
ได้แก่บุคคลนี้พึงนำออกไป. บทว่า สมณทูสี ได้แก่ ผู้ประทุษร้าย
สมณะ. บทว่า สมณปลาโป ความว่า ชื่อว่าเป็นสมณะแกลบใน
สมณะทั้งหลาย เพราะไม่มีแก่น เหมือนแกลบข้าวในข้าวทั้งหลาย.
บทว่า สมณกรณฺฑโว ได้แก่ สมณะหยากเยื่อ. บทว่า พหิทฺธา
นาเสนฺติ แปลว่า ขับออกไปภายนอก.
บทว่า ยวกรเณ ได้แก่ในนาข้าวเหนียว. บทว่า ผุสยมานสฺส ได้แก่
อันบุคคลยืนอยู่บนที่สูงแล้วสาดไปในที่มีลมแรง. บทว่า อปสมฺมชฺชนฺติ
ความว่า ปัดออกบ่อย ๆ เพื่อทำข้าวที่ดี ไว้ข้างหนึ่ง ข้าวที่ทราม

ไว้ข้างหนึ่ง คือ เอากะด้งหรือผ้าที่อุ้มลม คือเครื่องฝัดวีฝัดไป.
บทว่า ททฺทรํ ได้แก่ มีเสียงดัง.
บทว่า สํวาสาย แปลว่า เพราะอยู่ร่วมกัน. บทว่า วิชาเนถ
พึงรู้ได้. บทว่า สนฺตวาโจ แปลว่า มีวาจาอ่อนหลาน. บทว่า
ชนวติ แปลว่า ในท่านกลางชน. บทว่า รโห กโรติ กฏณํ¹ ความว่า
บาปกรรมเรียกว่า กัฏณะ คือ การทำ (ชั่ว) ได้แก่ เป็นผู้ปกปิด
การทำบาปกรรมนั้นในที่ลับ. บทว่า สํสปฺปี จ มุสาวาที ความว่า
เป็นผู้พูดมุสาเลอะเทอะ อธิบายว่า พูดเท็จเลอะเทอะ คือกลับกลอก.
ในสูตรนี้ ตรัสเฉพาะวัฏฏะอย่างเดียว ตรัสทั้งวัฏฏะและวิวัฏฏะ
ในคาถาทั้งหลายแล.
จบ อรรถกถากรัณฑวสูตรที่ 10

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. เมตตสูตร 2. ปัญญาสูตร 3. อัปปิยสูตรที่ 1 4.อัปปิยสูตรที่ 2
5. โลกธรรมสูตร 6. โลกวิปัตติสูตร 7. เทวทัตตสูตร 8. อตตรสูตร
9. นันทสูตร 10. กรัณฑวสูตรและอรรถกถา
จบ เมตตาวรรคที่ 1
1. บาลีว่า กรณํ